Gdańskie zoo jest jednym z największych ogrodów zoologicznych w Polsce, atrakcyjnym miejscem rekreacji i edukacji, odwiedzanym corocznie przez setki tysięcy turystów i mieszkańców.
Początek – Dolina Leśnego Młyna
Niezagospodarowane lasy porastające wzniesienia Doliny Oliwskiej żyją dalej swoim naturalnym rytmem, natomiast zacisze leśne między morenowymi wzgórzami od roku 1954 zamienia się w miejsce tętniące życiem ludzi i zwierząt.
Ostateczna decyzja o umiejscowieniu zoo wyznaczyła malowniczą Dolinę Leśnych Młynów nad potokiem Rymaszewskim. Usytuowanie takie nadało środowiskowo-krajobrazowy charakter ogrodowi. Co oznacza, że zwierzęta będą eksponowane na tle naturalnego krajobrazu, na otwartej przestrzeni, a dobór gatunków do hodowli i ekspozycji uwarunkowany jest specyficznymi warunkami środowiska naturalnego.
Oficjalne otwarcie – 1 maj 1954
Od oficjalnej daty powstania zoo – 1 maja 1954 roku ogród funkcjonuje jako instytucja podległa Zarządowi Zieleni Miejskiej w Gdańsku. Biura znajdują się we wcześniej już wspomnianym budynku przedwojennego kurortu.
Protokół komisji etatowej spisany dnia 4. IX. 1954 r. zawiera informację o zatrudnieniu 7 pracowników umysłowych i 15 fizycznych: kierownik zoo, asystent hodowlany, kierownik sekcji adm. – gosp., intendent, starszy referent, kasjerka, asystent naukowo – dydaktyczny, starszy rzemieślnik, 5 pielęgniarzy zwierząt, kucharka kuchni zwierzęcej, 3 dozorców, bileter, szofer, woźnica, sprzątaczka, robotnik gospodarczy.
Trudne początki
W starym szkicu do przewodnika znaleźć można informację, gdzie wymieniony zostaje Stanisław Szmidt jako ten, który podjął śmiałą decyzję o przystąpieniu do budowy zoo.
Po wstępnych pracach budowlanych, przeprowadzonych wiosną 1954 roku, okazuje się jednak, że zabrakło funduszy na dalszą rozbudowę zoo. Co zrobić dalej?
Rozwiązanie nasuwa się samo i ma bezpośredni związek z ówczesnym systemem politycznym. Czyn społeczny. To właśnie główny filar gdańskiego zoo.
Nie oddamy ni pióra ni ogona!
Ilość zwierząt w dniu 31.12.1954 r. wynosi 303 sztuki (wliczono tutaj zwierzęta gospodarcze, takie jak króliki, konie). Gdy wskutek przejściowych trudności ogrodu zawisła groźba oddania zwierząt do wrocławskiego zoo, społeczeństwo Wybrzeża kieruje apele do władz, by do takiej decyzji nie doszło.
Dziennik Bałtycki z dnia 23 XI 1955 roku cytuje jeden z listów młodzieży:
„My uczniowie 11- letniej TPD w Sopocie, wiele wysiłku włożyliśmy w budowę Zoo, i dlatego protestujemy przeciw wywozowi zwierząt z naszego ogrodu. Rozumiemy, że może nie ma funduszy na budowę zimowych pomieszczeń dla zwierząt, więc i tu postaramy się poradzić: każdy uczeń naszej szkoły ofiarował na ten cel 1 zł. Apelujemy do wszystkich uczelni, szkół i zakładów Wybrzeża, aby poszły w nasze ślady”.
Historia zwierząt. Para pawianów i wielbłąd oraz lew.
Położenie Oliwy w pobliżu miasta portowego dawało w owych czasach duże możliwości na utworzenie i skompletowanie kolekcji zwierząt egzotycznych. Pierwsze egzotyczne zwierzęta były głównie darem marynarzy. W latach tych nie obowiązywały rygorystyczne przepisy odnośnie przewożenia zwierząt przez granice krajów. Bizona podarować miał niejaki pan Pikuritz z Sopotu, pierwszą parkę saren ufundowała dyrekcja fabryki wagonów, szopy z kolei zostały podarowane przez konsula kanadyjskiego.
W archiwalnych zapiskach figuruje wielbłądzica jednogarbna, Zosia, przybyła z Warszawy w lipcu 1955 roku, jako spokojna, łagodna, towarzyska, lubiąca czereśnie, czarną kawę i ptysie, dlatego też brała czynny udział w barwnym pochodzie na Festiwalu Jazzowym w Sopocie. W roku 1955 egzotyczna kolekcja powiększa się o parę pawianów z łódzkiego zoo oraz lwa Bim.
Ogród szkołą pracy społecznej
Dzięki szeroko zakrojonej akcji propagandowej, bardzo życzliwemu stosunkowi społeczeństwa i prasy do zoo i jego potrzeb ogród się rozbudowuje. Przyczynia się do tego cały system zobowiązań i czynów społecznych. Tą metodą zbudowano drogi, wybiegi, basen dla pingwinów, usypano i umocniono skarpy, posadzono wiele drzew i krzewów.
W pracach tych bierze udział młodzież szkolna, zakłady pracy z Trójmiasta. Obliczono, że wartość czynów społecznych wykonywanych w latach 1964 – 1968 wyniosła ponad 4,5 miliona złotych. Ogród został nazwany szkołą pracy społecznej.
Wiele pomieszczeń wykonanych systemem gospodarczym służyło zwierzętom przez wiele lat. Przykładem tu jest tu stary barak dla małp, mimo bardzo skromnych warunków, uzyskiwano w nim cenne przychówki małp. Były to osiągnięcia hodowlane na skalę światową.
Coraz więcej zwierząt
Na początku roku 1954 zwierzostan liczył 43 sztuki, a w roku 1957 zoo posiada na stanie już 285 zwierząt w 81 gatunkach. Między innymi są to: żubry, łosie, lamy, cyweta, rezusy, bizony, pawiany, ichneumony, pyton, krokodyl, lory – leniwiec.
Wyobrażenie o trudności i odpowiedzialności zadań daje porównanie liczby osób zatrudnionych do liczby osób odwiedzających zoo. W roku 1957 zatrudnionych jest 50 pracowników, a ogród rocznie odwiedza już ponad 250 tys. gości.
Coraz więcej mieszkańców
Starania pracowników nie poszły na marne; w połowie lat 80-tych gdański ogród zoologiczny zamieszkiwało już około 800 przedstawicieli 176 gatunków, w tym: nosorożec biały, niedźwiedzie polarne i himalajskie, uistiti czy lemury katta. W owym czasie zoo odwiedzało rocznie około 400 tysięcy gości.
Lata 90-te
Od roku 1991, po objęciu stanowiska dyrektora przez Michała Targowskiego, kolekcja zwierząt w oliwskim zoo systematycznie powiększa się o wiele cennych, pozostających pod ścisłą ochroną gatunków: hipopotamów karłowatych, orangutanów, wilków grzywiastych, oryksów, osłów somalijskich, anoa, lutungów jawajskich, mandryli, gerez czy pingwinów tońców.
W zamian za przeprowadzanie kwarantanny 50 wielbłądów dwugarbnych z Kazachstanu, ogród otrzymał stado wielbłądów jednogarbnych i dwugarbnych, alpaki, flamingi i pelikany.
Jesteśmy w EAZA !
W 1993 roku Miejski Ogród Zoologiczny „Wybrzeża” w Gdańsku Oliwie zostaje przyjęty do EAZA – Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów. Jest to uznanie dla działalności gdańskiego zoo w zakresie hodowli, edukacji.
Możliwa staje się międzynarodowa współpraca w zakresie hodowli, edukacji, ochrony przyrody oraz badań naukowych.
1997 – Współpracujemy z innymi
W tym roku zoo przystępuje do Międzynarodowego Systemu Rejestracji Gatunków – SPECIES 360. Globalny system przekazywania informacji o zwierzętach w kolekcji zoo służy ochronie zagrożonych gatunków. W tym samym roku zoo zostaje członkiem IZE – Międzynarodowej Organizacji Edukatorów Zoo. Misją tej organizacji jest upowszechnianie, rozszerzanie i doskonalenie najnowszych myśli i technik edukacji dedykowanych ochronie środowiska.
Zmiany, zmiany…
Dla najmłodszych zwiedzających otwarto „małe zoo”, które cieszy się ogromną popularnością. Rocznie miejsce to odwiedza około 15 tysięcy dzieci. Dla potrzeb dydaktycznych otwarto salę multimedialną, w której odbywają się zajęcia dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i liceów. W ciągu roku szkolnego z zajęć korzysta obecnie około 3 tysięcy uczniów. W 2001 roku do dyspozycji zwiedzających oddano pierwszą część pawilonu ptaszarni i gadziarni. Od 2003 roku, po uruchomieniu drugiej części, można w ciągu całego roku podziwiać na ekspozycji między innymi, około 30 gatunków papug oraz 16 gatunków gadów.
Latem 2005 roku ukończono utwardzanie kostką brukową trasy zwiedzania, czyniąc ją łatwiejszą do pokonania dla osób niepełnosprawnych i matek z dziećmi. Jesienią 2005 roku oddano do użytku nowe pawilony małpiarni z całoroczną, nową ekspozycją zwierząt. Ukończono projekty budowy pawilonów żyraf oraz 2 hektarowego wybiegu dla lwów.
2009 – Nowy dom dla kondorów
Słynna i zasłużona para oliwskich kondorów otrzymała nowoczesną ekspozycję z wodospadem i półkami skalnymi.
2013 – Kolejny cenny gatunek
Kolekcja gdańskiego zoo wzbogaca się o jelenie Alfreda, które są jednymi z najrzadszych ssaków na świecie. Dla kondorów i urubu różowogłowego wybudowano nowe i większe woliery.
05.10.2014 – Przyjazd Lwów
W nocy z soboty na niedzielę przyjechały do naszego ogrodu cztery lwy. Czteroletni samiec Arco z Lizbony oraz trzy samice z Francji: trzyletnia Tschibinda i roczne siostry Zion i Berghi.
W niedzielę rano lwy po długiej podróży mogły nareszcie odpocząć. Rozładunek trwał krótko, a zwierzęta pod obstrzałem kamer i obiektywów szybko przebiegły na zaplecze pawilonu nowej lwiarni. To właśnie tam spędzą najbliższe dni.
Na razie samiec i lwice są osobno, ale już wkrótce zostaną połączone i wprowadzą się do głównej woliery, gdzie 11 października po raz pierwszy będą mogli je podziwiać goście przybywający do ogrodu.
Oryksy ruszają do Afryki 2015
Oryksy szablorogie urodzone w gdańskim zoo zostały wytypowane przez koordynatora EEP do projektu powrotu tych antylop do środowiska naturalnego. To wielkie międzynarodowe uznanie dla osiągnięć hodowlanych gdańskiego ogrodu zoologicznego. Celem podróży zwierząt jest reintrodukcja oryksa szablorogiego (IUCN – Red List -EW) w rezerwacie OROA w Czadzie. Z Drezna i Berlina przyjeżdżają nowe gatunki, w historii zoo wcześniej nie eksponowane, golce i kot arabski. Specjalnie przystosowane ekspozycje zostały przygotowane w pawilonie lwiarni.
Wybudowano nowe woliery dla ptaków. Orły stepowe, puchacze i inne ptaki zyskały dużo większe powierzchnie hodowlane.
Nie damy się powodzi!
Pamiętna powódź w nocy z 14 na 15 lipca 2016 roku postawiła na nogi całą załogę zoo.
Zalane wyspy gibbonów, pelikanów, podtopione domki tapirów, hipopotamów, zniszczony domek jeleni, obsunięte skarpy to skutki potężnej deszczowej nawałnicy. Dzięki nocnej akcji dyrektora i pracowników zoo zwierzętom zapewniono bezpieczeństwo, wejścia do domków zostały zabezpieczone workami z piachem. Zamknięto w pomieszczeniach tygrysy, gibbony, przeniesiono część ptactwa w bezpieczne miejsca. W tej niecodziennej sytuacji zwierzęta reagowały spokojnie co umożliwiło sprawną akcję.
Zimą będzie wygodniej
Pod koniec 2016 roku oddano do dyspozycji nowy pawilon umożliwiający obserwowanie życia mandryli przez szybę podczas zimowej pory. Obiekt został zbudowany pod nadzorem Dyrekcji Rozbudowy Miasta Gdańska, a inwestycję sfinansował Urząd Miejski. W roku 2017 zostaje oddany do użytku nowy domek dla antylopowca szablorogiego i powstaje nowa ekspozycja z domkiem zimowym dla dzioborożców kafryjskich. Ogród zoologiczny wzbogaca się o nowe gatunki – helodermę arizońską i antylopowca szablorogiego.
